Yıldızlı geceler, bizleri her zaman büyülemiştir. Herhangi bir ışık kirliliği olmadığında, gece gökyüzüne baktığımızda her yaştan ve evrim aşamasından farklı türdeki yıldızlar sayesinde nefes kesici manzaralar ile karşılaşmaktayız. Peki gerçekten yıldızlar hakkında ne kadar bilgiye sahibiz? Gelin hep birlikte yıldızları yakından tanıyalım.
Bir Yıldızın İçine Bakmak
Bilimsel araştırmalara göre Samanyolu’nda en az birkaç yüz milyar yıldızın var olduğu bilinmektedir. Her biri yüksek derecede ısınmış maddeden oluşan ve kütle çekim gücüyle bir arada duran bu parlak küreler, başka elementlere dönüşmek için çekirdeklerinde bulunan elementleri kullanırlar. Yaşamları süresince hidrojeni helyuma dönüştüren yıldızlar, uzun bir süreden sonra hidrojenleri bittiği için helyumu karbona dönüştürmeye başlarlar. Bu prosedür, büyük yıldızlarda demir elementine dönüşüme kadar devam edebilir. Yeni elementlerin oluşumunu sağlayan bu işlemlere yıldız nükleosentezi adı verilir. Bir yıldız öldüğünde oluşturduğu yeni maddeler uzaya yayılarak yeni nesil yıldızlara ve gezegenlere dönüşür. Henüz tam anlamıyla netliği bilinmeyen bu konuyla ilgili bazı astronomlar ‘’Hepimiz yıldız tozuyuz.’’ şeklinde açıklamalar yapmaktadır.
Yıldız Türleri
Renklerine göre sınıflandırılan yıldızların ışıkları, bir spektroskoptan geçirilerek ayırt edilir. Var olan her bir element, bu spektrumda soğurma çizgileri adı verilen renkli düşüşler formunda ayrıştırıcı izler bırakır. Bu izler sayesinde yıldızların sprektrumları ile ilgili yıldızın ne hızda döndüğü, hangi kimyasal maddeleri içerdiği, uzaydaki hızı, manyetik alanının gücü, ortalama yaşı gibi inanılmaz bilgiler elde edilir.
Yıldızların Ömrü
Yıldızların ömrü milyonlarca, milyarlarca yıl olarak ölçülebilir. Bir yıldız ne kadar büyükse ömrü o kadar kısa olur. 4.5 milyar yıl önce oluşan ve beyaz cüceye dönüşmeden önce yaklaşık olarak 5 milyar yıl daha yaşayacağı bilinen Güneş
, orta büyüklükte bir yıldızdır. Büyüklüğüyle ünlü süpernova yıldızının ise patlamadan önce birkaç milyon yıl daha yaşayabileceği tahmin edilmektedir.
Başıboş Yıldızlar
Çoğu yıldız; çift yıldızlar, üçlüler, kümeler gibi çoklu yıldız sistemleri içinde yer alır. Yapılan araştırmalar, Güneş gibi yalnız bulunan yıldızların ise bir kümenin içinde oluştuğunu fakat doğumlarından sonra etrafa saçıldığını doğrulamaktadır. Bireysel yıldızların ve yıldız kümelerinin galaksilerin içinde yer aldığı bilinmektedir. Bu galaksiler ise kozmostaki yıldız şehri olarak düşünülebilir.
Yıldız İsimleri
İnsanların belirli bir kısmı yıldızlara isim verip veremeyeceklerini merak etmektedir. Bazı şirketler bu konudaki pazarlama stratejileriyle birlikte yıldız ismi satışları yapmaktadır ancak bu isimler astronomlar tarafından tercih edilmemektedir. Uzay bilimciler tarafından kullanılan resmi yıldız isimleri genellikle çok çeşitli bilimsel ve kültürel kaynaklardan gelmektedir. Bunlara örnek olarak sırasıyla Yunanca ve Arapça kökenli Arcturus ve Betelgeuse isimleri verilebilir.
Gezegenimizdeki ilk insanlar, gökyüzünde bulunan bu parlak süslerin aslında ne olduğunu bilmeseler de onlar hakkında masallar üretip gelecek nesillere aktarmaktan geri kalmadılar.
“Hiçbir şeyi net olarak bilmiyorum ama yıldızlara bakmak düş kurmamı sağlıyor.”
-Vincent Van Gogh
Hazırlayan: Brilyant Selimova