15. yüzyılda dünyanın en güçlü donanması Osmanlı Devleti’nde bulunduğu halde bu büyük devletin Amerika kıtasını fethetmemesinin sebebi yüzyıllardır merak ve tartışma konusu olmuştur. Çok farklı söylemler olsa dahi bu konudaki en büyük düşünce, ihtiyaç duyulmamasından kaynaklı olarak böyle bir sefere çıkılmadığından yanadır.

15. ve 16. yüzyıl düşünüldüğünde Akdeniz, İpek ve Baharat Yolları gibi ticaret yollarına sahip olmaları ve Mısır’ın bereketli ovaları Osmanlı’yı açlık gibi bir tehlikeyle karşı karşıya bırakmamıştır. Ayrıca bu dönemde Osmanlı padişahlarının sahip olduğu Hilafet Makamı da sömürgecilik üzerine değil, İslam’ın teblisine yönelik fetvalar vermekteydi. Aksi durumda Osmanlı gibi bir devlet için Amerika kıtasına ulaşabilecek donanımlı gemilerin yapılması zor bir icraat değildi. Hatta Osmanlı’nın Amerika’ya hiç gitmediğini söylemek de yanlış bir ifade olabilir. Çünkü tarih kitaplarındaki bilgiler Osmanlı denizcilerinin 15. yüzyılda Amerika’nın doğu kıyılarına kadar giderek bugün Türk adını taşıyan Büyük Türk Takımadaları’nın kaşifi olduğunu doğrulamaktadır. Aynı zamanda Piri Reis’in dünyanın ilk denizcilik kılavuzu sayılan Kitâb-ı Bahriye’sine göre; Osmanlı Devleti’nin Amerika’yı resmen keşfinin 1463 yılında yani Kolomb’tan 29 yıl önce gerçekleştiği ve “Antilya” ismiyle anıldığı anlaşılıyor.

Peki tüm bu keşiflere rağmen Osmanlı Devleti neden Amerika kıtasında kalıcı bir hakimiyet kurmadı?  Bu sorunun cevabı yine yazımızın başında bahsettiğimiz ihtiyaç duyulmama kısmına çıkıyor. Amerika Kıtası bizler için o yıllara göre gayet uzak yerlerdi ve bu keşif veya toprak kazanımının neler sağlayacağı henüz tam olarak anlaşılamamıştı. O zamanlar Akdeniz ticaretini kıtalar arası ticarete göre daha karlı gören Osmanlı Devleti için tam bir bölge hakimi olmak

, uzak diyarlarda küçük bir toprak parçasına sahip olmaktan daha mantıklı bir seçenek gibi görünüyordu.

Tüm bu sebeplerden ötürü Amerika kıtasını fethetmeyi elinin tersiyle iten Osmanlı Devleti eğer Amerika kıtasına gitseydi, İngiltere’de başlayan sanayi devrimi muhtemelen İngiliz hakimiyetindeki Amerika topraklarına yayılmayacaktı. Bu durum da bugün dünyanın aldığı şekli en başından engelleyebilirdi. Nasıl olurdu bilinmez fakat Osmanlı Devleti’nin olası bir Amerika kıtası fethi düşünüldüğünde şu anki dünya düzeninin çok daha farklı olacağını söyleyebiliriz.

Hazırlayan: Ahmet Melih Şahin