Günümüzde plastikler hayatımızın büyük bir kısmını kaplamaktadır. Yaşamımızın birçok yerinde görürüz plastiği. Ancak koronavirüs salgını ile ülkemizde ve dünyada plastik üretimi ve kullanımı artarak diğer ürünlere nazaran tercih edilme oranı da yükseldi. Peki ya kullanımı artan plastiklerin geri dönüşümü?  Her yıl dünyada 300 milyon tondan fazla plastik üretiliyor ve bunun çok azı geri dönüştürülüyor. Öyle ki 2015 yılından beri plastik atıkların dünya genelinde sadece %9’u geri dönüştürüldü, kalan plastik atıkların %12’si depolama alanlarında sıkıştırılırken %79’luk kısım ise doğada kaldı, çöp alanlarında birikti, yakıldı, su kaynaklarına ya da okyanuslara karıştı ve çevreye ciddi zararlar verdi.

Peki plastikler neden bu kadar az geri dönüştürülüyor? Parçalanmasının zor olması ve eski plastiği yeniden dönüştürmek için kullanılan işlemler, plastiğin kimyasal yapısını zayıflatıyor. Bunun sonucunda da geri dönüştürülen plastikler sera örtüsü yapımında, otomotiv sektöründe yedek parça ve plastik torba üretiminde, atık su boruları, deterjan şişeleri, çöp kutuları gibi düşük değerli ürünler yapmak için kullanılıyor. Bu yüzden de geri dönüşüme verilen önem azalıyor.

Bu sorunun önüne geçebilmek için Colorado State Üniversitesinden Eugene Chen ve meslektaşları, geri dönüştürüldüğünde asıl özelliklerini koruyabilen bir plastik geliştirdi. PBTL adı verilen bu plastik, bisiklik tiyolaktin denilen kimyasal yapı taşlarının bir araya getirilmesiyle elde edilmiştir. PBTL, yüksek güce, dayanıklılığa ve kararlılığa sahiptir. Araştırmacılar, PBTL’nin kimyasal bir katalizör ile 24 saat boyunca 100°C’de ısıtılarak kolayca geri dönüştürülebileceğini keşfettiler. Bu işlem sonucunda plastik geri dönüştürülebilmekte ve yüksek kaliteli PBTL’ye yeniden çevrilebilmektedir. Fakat yeni bulunan bu plastik ile ilgili tek bir dezavantaj var ki o da PBTL’nin yalnızca diğer plastiklerle karışmadığı zamanlarda verimli olarak orijinal yapı taşlarına parçalanıp yeniden şekillendirilebiliyor olmasıdır. Bunun için de geri dönüştürülmeden önce diğer plastiklerden detaylıca ayrılması gerekmektedir. Eksiklikleri olsa bile bu yönde çalışmaların devam etmesi ve geri dönüştürülebilir plastiklerin yaygınlaşmasıyla çevre kirliliği büyük oranda azalacaktır.

Hazırlayan: Şule Özbolat