Günlük hayatımızda sıklıkla kullandığımız, ruhumuzu yansıtan, birbirinden eşsiz kokuların sahibi parfümlerin kimyasını hiç düşünmüş müydünüz? Gelin inceleyelim.

Parfüm kokulu yağlar, aromatik karışımlar ve çeşitli kimyasal maddelerden elde edilen; insan vücuduna, çeşitli nesnelere ve ortamlara güzel koku vermek amacıyla kullanılan karışımların genel adıdır. Türk Dil Kurumu ise parfümü “şişelenmiş güzel koku” olarak tanımlamıştır.

Parfümün ortaya çıkışı, insanlık tarihi kadar eskidir ancak net bir buluş zamanı yoktur.  Bazı tarihçiler parfümerinin başlangıcını Mezopotamyalıların tütsü yakması olarak kabul ederken genel görüşse Mısırlıların parfüm üretimini yapan ilk uygarlık olduğudur. Mısırlılar tapınaklarında laboratuvar benzeri yapılar kurmuş ve ölümden sonraki hayatta kullanacaklarına inanarak kokulu su üretmişlerdir.

Parfüm; oda sıcaklığında buharlaşan alkol, su, esans ve esans yağlarından oluşur. Esans, doğal maddelerden üretilen koku zerrecikleridir. Günümüzde esanslar; hayvanlar, bitkiler ve suni kimyasalların harmanlanmasıyla üretilir. Esans yağı ise bazı yöntemler kullanılarak kokulu bitkilerden ya da hayvansal salgılardan elde edilen, oda sıcaklığında sıvı veya yarı-katı halde bulunabilen, suyla karışmayan, uçucu özellikte, kokulu, aromatik madde veya karışımlarıdır.

Parfüm yapımının en zor ve maliyetli kısmı da esans yağlarının ve esansların çıkarılmasıdır. Esans yağları, bitkilerden buharlı damıtma veya presleme ile elde edilir.  Buharlı damıtma, birbiri içinde hemen hiç çözünmeyen sıvılarda saflaştırma veya esans gibi sıcaklığa duyarlı ürünleri izole etmek için kullanılırken presleme ise bitkilerin sıkılarak yağının çıkarılması işlemidir. Üretilen esans ve esans yağları, su ve alkol ile karıştırılarak parfüm yapılır.

Parfümler alkol- esans oranına göre “eau de parfüm (EDP)”, “eau de toilette (EDT)” ve “eau de cologne (EDC)” olmak üzere ve kokunun elde edildiği kaynağa göre çiçek, meyveli, yeşil gibi kategorilerde sınıflandırılır.

Bir parfümün kokusunu yayma aşamalarına nota denir ve üst, orta ve alt nota olmak üzere üç tanedir. Üst (tepe) nota, parfüm sıkıldığında alınan ilk kokudur ve en uçucu esanslardan oluşarak 2-5 dakika içinde kaybolur. Orta nota ise kokunun cilde yerleşmesiyle parfümün ana karakterini belirler. Bu yüzden kalp notası olarak da ifade edilir ve genellikle kalıcılığı 20 dakikadır. Alt (dip) nota, parfümün kalıcılığının ve başarısının ifadesidir. Kalıcılık, parfüm ham maddelerine bağlı olarak 6-8 saat sürer. Başarılı bir parfüm üretmek için notalar arasında uyumlu bir geçiş olmalıdır.

Sonuç olarak parfüm, kimya biliminin doğadaki güzel kokulardan yola çıkarak geliştirdiği, sezgisel ve sanatsal bir kombinasyondur.

Hazırlayan: Duygu Çakır