Jeff Bezos ve Richard Branson gibi milyarderlerin turistik uzay seyahatleri yapacak olmaları ya da Elon Musk’ın Mars’ta yeni bir şehir kurmayı planlaması ve 2050 yılına kadar 1 milyon insanın Mars’a yerleşeceği yönündeki açıklamalarından yola çıkarak yakın zamanda Dünya dışında ikinci bir yuvamız olabileceğini düşünebiliriz fakat henüz bu konularda somut adımlar atılmamışken bile uzayda oluşturduğumuz çöp yığınlarından dolayı “Uzay Kirliliği” sorunuyla karşı karşıyayız.

Uzay enkazları, belli bir süre hizmet vermiş fakat artık kullanılmayan ve Dünya çevresinde bulunan uzay çöpleridir. Bu nesneler pasif halde oldukları için kontrol edilemezler ve yörüngede başıboş bir şekilde hareket ederler. Şu an yörüngede 10 santimetreden büyük boyutlarda yaklaşık 23.000, 1-10 santimetre arasında ise yaklaşık yarım milyon uzay çöpü olduğu tahmin ediliyor.

Uzay araçlarının fırlatma aracından ayrılması sırasında veya görev operasyonları esnasında kasıtlı olarak salınan parçalar, artık aktif olmayan uydular, uzay aracı patlamaları veya çarpışmaları sonucu oluşan enkaz, katı roket motoru atıkları ve küçük boya lekeleri gibi birçok farklı çeşit uzay enkazı Dünya yörüngesinde dolanıyor ve bu parçaların nispeten küçük olanları bile bir uyduya ya da uzay aracına büyük zararlar verebilecek kadar hızlı hareket ediyor. Öyle ki infilak eden bir Fransız füzesinin yörüngeye salınan parçaları 10 yıl kadar sonra 1996’da yine bir Fransız uydusuna çarptı ve uyduya zarar verdi.

Uzay çöplüğünün büyümesini kontrol etmek ve alınabilecek önlemleri geliştirmek amacıyla 1979’da NASA tarafından Yörünge Enkaz Programı Ofisi (ODPO) ve 1980’lerin ortalarında Avrupa Uzay Ajansı (ESA) tarafından da Uzay Enkazı Ofisi kuruldu. Bu kuruluşlar halihazırda bulunan yaklaşık 6.000 ton uzay enkazını temizlemek için yeni yollar geliştirmek ve gelecekte oluşabilecek enkaz miktarını minimuma indirmek için çalışmalar yürütüyor. 2019’da Avrupa Uzay Ajansı (ESA), uzmanları ilk kez uzaydan enkaz kaldırmak için bir çözüm sunmaya çağırdı. Planlanan ClearSpace-1 göreviyle 2025 yılında ilk somut enkaz temizleme çalışmaları başlamış olacak.

Hazırlayan: Zişan Üşenmez