1980’lere gelindiğinde NASA kamuoyunun ilgisini kaybetmeye başlamıştı. Bu nedenle Challenger Uzay Mekiği programında bir sivilin de yörüngeye gönderileceği açıklayarak kamuoyunun ilgisini tekrar üzerine çekmeye çalıştı. Seçilen sivil öğretmen Christa McAuliffe’nin uzay çalışmalarının güvenirliğini göstermesi ve dönüşünden sonra öğrencilere ders vermesi beklenmekteydi. Takvimler 28 Ocak 1986’yı gösterdiğinde içinde 1 öğretmen 6 astronotun bulunduğu Challenger Uzay Mekiği 2 saatlik ertelemenin ardından fırlatıldı. NASA’nın 25. mekiği kalkışışından yaklaşık 73 saniye sonra canlı yayında infilak etti, mürettebattan hayatta kalan olmadı.

NASA bu trajik kazadan sonra bir süre uçuşlarını durdurmuş olsa da Challenger faciasından yıllar sonra Columbia Uzay Mekiği de 1 Şubat’ta infilak edecekti. Columbia Uzay Mekiği 16 Ocak 2003 yılında 16 günlük görev uçuşunu yapmak üzere yörüngeye gönderildi. Mürettebatta 1 İsrailli, 1 Hint asıllı ABD’li, bir de siyahi astronot olmak üzere 7 astronot bulunuyordu. Mekik görevini tamamladıktan sonra 1 Şubat 2003, saat 16.00’da tarihinde, inişe 16 dakika kala 62 kilometre yükseklikte 12.500 km/s hızla ilerlerken infilak etti ve üç parçaya ayrıldı. Challenger kazasında olduğu gibi bu kazadan da hayatta kalan mürettebat olmadı.

Peki bu kazalarının sebebi neydi? Challenger fırlatılmadan önceki gün NASA mühendislerinden Roger Boisjoly soğuk havadan dolayı NASA yetkililerini uyardı. Fakat NASA’nın kamuoyunun ilgisini kaybetmeme istediği ve yaşadığı bütçe kesintileri, mühendislerin üzerindeki baskıdan dolayı roketin fırlatılmasına onay verildi. Soğuk havadan dolayı rokette oluşan buzların çözülmesini beklemek için fırlatma 2 saat ertelendi. Ne yazık ki kazayı engellemek için bu kadarı yeterli olmayacaktı. Mekiğin itici roketinin bölümlerini birbirine bağlayan oringin (kauçuk conta) roketin ateşlenmesiyle birlikte genişlemesi gerekiyordu. Ancak roketin fırlatıldığı günkü soğuk hava oringlerin genişlemesini engelledi ve contalardan roket yakıtının sızmasına sebep oldu. Sızan yakıtın itici roketin alt bölümden ayrılmasına ve üst kısma çarparak mekiğin infilak etmesine neden olduğu anlaşıldı.

Challenger’dan 17 yıl sonra gerçekleşen Columbia mekik kazası da yine insan hatalarının sonucunda meydana geldi. Columbia 1981 yılında ilk görevini yapmıştı,  2003 döneminde ise artık NASA’nın en yaşlı mekiğiydi. Çeşitli sorunlar nedeniyle Columbia’nın kalkışı 2 sene ertelenmişti. Kalkış günü ise Columbia fırlatıldıktan sonra yakıt tankından kopan bir parçanın mekiğin sol kanadındaki yalıtım maddelerine zarar verdiği iddia edildi. Bu iki trajik mekik kazalarının ortak noktası ise; iki mürettebatın da patlama esnasında değil, oksijen kaybı veya denize düştüklerinde hayatlarını kaybetmesidir.

Hazırlayan: Ezgi Namazcı