Sanat, bir duygunun, tasarımın, güzelliğin dışavurumunda, anlatımında kullanılan yöntemlerin tümü olarak tanımlanabilir. Bu yöntemler uygulanırken insanın yeteneği kadar, kullanılan malzemeler de önemlidir. Bu malzemeler istenilen özellikleri vermezse, uygulanan yöntem karşı tarafta doğru etkiyi yaratamaz. Keman, violin ailesinin en yüksek tondan çalan, en küçük üyesidir. Ve bu kadar etkili olmasının sebebi çalan kişinin yetenekli olması kadar kemanın nasıl yapıldığına, hangi malzemelerden yapıldığına da bağlıdır.
Dinledikçe dinleten, sesiyle alıp başka diyarlara götüren kemanın tınısı insan sesine en yakın olan enstrümandır. Keman perde araları çok geniş olduğu için hüzün, neşe, korku gibi her duyguyu iletebilir. Öğrenmesi çok meşakkatli ve uzun olan kemanın yapımı da bir o kadar uzundur, zordur ve ustalık gerektirir. Kemanın yapımı yaklaşık 1,5 ay sürer.
Bakıldığında basit bir enstrüman gibi gözüken kemanın ses kalitesinin bağlı olduğu çok ince ayrıntılar vardır. Keman, 70’e yakın ağaç parçasının birleşmesinden oluşur. Hangi ağacın seçileceği ve kullanılacağı, hangi ağaçtan daha iyi ses alınacağı çok uzun çalışmalar ve denemeler sonucunda öğrenilmiştir.
Ağaç kullanılmadan önce kurutulmalıdır. Ancak kurutma, fırınlama ile yapılmamalıdır çünkü bu yöntem ağacın hücre yapısının ölmesine, akustik ve fiziksel yapısının bozulmasına neden olmaktadır. Ahşapların doğal olarak kurutulması gerekir, bu işlemin süresi 5 yıldır. Beş yıl kurutulan ahşap, keman yapımına elverişli hale gelir.
Kemanın üst kısmı yani titreşen kısmı genellikle çamdan yapılır ve keman sesindeki önemi büyüktür. Keman telleri çok gergin olduğu için bu kısım, gerginliğe dayanabilmesi amacıyla bombeli yapılır.
Kemanın arka kapak, yanlar ve sap kısımları için hafif bir ağaç olan akçaağaç tercih edilir. Ama akçaağaç ne çok sert ne de çok yumuşak olmalıdır. Bunun için genellikle Bosna civarında büyüyen akçaağaçlar tercih edilir.
Çenelik kısmı ve burgular; pelesenk, abanoz, şimşir ağaçlarından yapılabilir. Klavye genellikle abanoz ağacından yapılır.
Kemanın en önemli kısımlarından biri olan ön kapakta ise ladin ağacı kullanılır. Üzerine hafif bir fiske ile vurulmasıyla ladin ağacı temiz bir tınlama sesi verir. Tınlama ve iyi ton verme ladin ağacındaki damarların oldukça esnek olmasına bağlıdır. Ladin ağacı uygun bir biçimde kesilir ve kurutulursa oldukça yüksek bir elastiklik katsayısı kazanır. Bunun nedeni ise ladin ağacının mikro hücre yapısında daha az sayıda selüloz lifi halkasına sahip olmasıdır. Ayrıca ladin ağacının tercih edilmesinin diğer nedeni ise ladin ağacının yine iç sürtünmesinin olmasıdır.
Eğer kemanın yapımına bu kadar özen gösterilmeseydi, bu malzemeler kullanılmasaydı, bu kadar etkili olabilir miydi? Sanat ve malzemenin arasındaki ilişkiyi bu şekilde anlayabiliriz.
Hazırlayan: Ömer Duman