İnsan vücudu tıpkı bir makine gibidir. Mükemmel bir işleyişi vardır. Fakat yaşlanmamız veya kontrolümüz dışında gelişen başka durumlar sebebiyle makinenin işleyişinde sorunlar ortaya çıkmaya başlar. Bu sorunlardan biri de organ yetmezliğidir. Organ yetmezliği birçok şekilde karşımıza çıkabilir ve genellikle kesin çözümü organ naklidir. Günümüzde organ nakline olan bakış açısını göz önünde bulundurduğumuzda yapay organ çok önemli bir rol alıyor. Biyoyapay organ ile ilgili gelişmeler her geçen yıl giderek artıyor. Bugün gelinen aşamadaki gelişmeler, tarih boyunca biyomalzemeden biyoyapay organa kadar olan çalışmaların eseridir.

Biyomalzemeden biyoyapay organa uzanan süreçteki gelişmelerin küçük bir kısmına bakacak olursak şu şekilde sıralayabiliriz;

– Altın; 2000 yıl önce Çinlilerde, Azteklerde ve Romalılarda dişçilikte,

-Demir ve pirinç; kırık uyluk kemiğinin birleştirilmesinde,

-Cam; göz protezinde,

-Tahta; yapay diş ve eklem protezinde,

-Kemik; iğne, küpe ve piercing yapımında,

-Karınca kıskacı ise yaraların dikilmesinde kullanmıştır.

Bu çalışmaların oluşturduğu bilgi birikimi ile ilerleyen yıllarda daha büyük gelişmeler ortaya konmuştur. 1860’lı yıllarda Lister aseptik cerrahi tekniği geliştirilmiştir. 1940’lı yıllarda tıpta polimerlerin kullanılması ile PMMA kemik onarımı, diyaliz için selüloz, dikiş için naylon iplik kullanımına başlanmıştır. Mekanik kalp valfi (kalp kapakçığı), Dacron (polimer fiber) vasküler greftler, dolgulu (PMMA) eklem protezi gibi gelişmeler kırklı yılları takip etmiştir.

1960 yılına gelindiğinde ise ilk ticari kalp valfi ortaya konulurken devamında yapay kalp üzerine çalışmalara başlanmıştır. İlk tümüyle nakledilebilir yapay kalp 2001 yılında bir hastaya nakledilmiştir. Abiomed tarafından üretilen bu yapay kalp 1 kg ağırlığına sahip olup, AbioCor olarak adlandırılmıştır.

AbioCor titanyum ve polimerden yapılma, vücut içine yerleştirilen bir iç bateri ve hastanın omuzlarına giydirilen bir dış bateriden oluşan bir kan pompasıydı. İlk yapay kalbi taşıyan hasta ameliyattan 4 ay sonra genel sağlık durumunun kötüye gitmesi sonucu vefat etti. İlk yapay kalp naklinin başarısız olmasına rağmen bu bir yenilgi olmadı. Günümüzde hala birçok yapay organ için çalışmalar devam ediyor.

Hazırlayan: Güler Çelik