Petrokimya, petrolden organik kimyasal ürünler elde etme amacıyla kullanılan sanayi yöntemlerinin geneline verilen isimdir. İlk kez 1920 yılına doğru, ısıl cracking işlemiyle oluşan arıtma gazlarının içerdiği propilenden, izopropanolun bireşim yoluyla elde edilmesi sonucu ortaya çıkan petrokimyanın gerçek gelişmesi ise, sentetik kauçuk üretimine gereksinimin artmasından dolayı İkinci Dünya Savaşı yıllarında olmuştur.

Petrokimya sanayisinde, hammadde olarak doğal gazlardan ve ham petrolden elde edilen gaz ya da sıvı hidrokarbonlar kullanılır. Doğal gaz temel olarak metandan oluşuyor olsa da kimyasal bireşimler için çok iyi hammaddeler oluşturan daha ağır hidrokarbonlar olan etan, propan ve butan da içerir. Sıvı hidrokarbonlar arasında ham petrolün damıtılmasından elde edilen hafif bir benzin olan nafta yer alır. Ağırlaşan ham petrollerin pazara girmesi sonucunda ise mazot daha sık kullanılır hale gelmiştir.

Temel hammaddeler, büyük tüketici sektörler tarafından kullanılan bitmiş ürünlere dönüştürülmek için bir dizi aşamadan geçirilir. Aşamalarda birinci ve ikinci kuşak denilen ara ürünler kullanılır. Birinci kuşak ara ürünler, etilenik hidrokarbonlar ve aromatik hidrokarbonlarla birlikte hidrojen, amonyak ve metanolden oluşur. Elde edilen bu ürünler daha sonra ikinci kuşak olarak adlandırılan çok daha büyük ara ürünlere dönüştürülür. Bu kuşağın kimyasal yapısı genellikle daha karmaşıktır ve kimi kez birçok bireşim aşaması gerektirir. Aşamaların neticesinde, ara ürünler plastik malzemelere, elyafa, deterjanlara ve diğer ürünlere dönüştürülür.

İşlemler sonucunda elde edilen ürünlerden biri olan sentetik elyaf, büyük ölçüde bitkilerden ya da hayvanlardan elde edilen yün, pamuk ve ipek gibi doğal elyafın yerini almıştır. Sentetik elyaflar içerisinde ise poliamitler (naylon), polyesterler, akrilik, kloroelyaf ve polipropilen elyaf öne çıkan malzemelerdendir. Bir diğer ürün olan sentetik deterjanlar da zamanla sabun kadar kullanılır hale gelmişlerdir. Bileşikleri, su sever gruplarının türlerine göre anyonik, katyonik ve iyonik olmayan deterjanlar olarak da kategorize edilmektedirler.

Petrokimya yöntemleri ile üretilen ürünler, polimerler, deterjanlar ve gübreler için önem taşımasına ek olarak çözücülerde, katkı maddelerinde, plastikleştiricilerde ve pestisitlerde de kullanılmaktadır. Kısacası hayatımızın birçok farklı alanında petrokimyanın sağlamış olduğu ürünlerden yararlanmaktayız.

Hazırlayan: Hilal Ebru Tandoğan