Doğanın evrim yoluyla açıklanması çok eski tarihlere dayansa da Darwin’den sonraki dönemde evrime bakış açısı farklı bir boyut kazanmıştır. Evrimin içerisinde yalnızca biyolojik, antropolojik ve jeolojik gelişmeler yoktur; psikoloji, sosyoloji, felsefe ve edebiyat alanındaki gelişmeler de yer alır.

Psikolojinin gelişmelerini hayatta bir hayli hissettiğimiz 1990’lı yıllarda Darwin’in şu öngörüsü yeni gelişmelere yol açmaya başlamıştır: “Gelecekte çok daha önemli araştırmalara açık alanlar görüyorum. Psikoloji, Bay Herbert Spencer’ın şimdiden attığı temelle, zihni güçlerin ve yeteneklerin ancak yavaş yavaş ve aşamalı olarak kazanılmış olmasının gerekliliğine, güvenle oturtulabilir. İnsanın kökeni ve tarihi daha çok aydınlanacaktır.” Bu sayede psikoloji ile evrim teorisi entegre olmuş ve gelişmelerin sadece insanların fiziksel açıdan değil, aynı zamanda psikolojik ve sosyolojik açıdan da etkilere sahip olduğu gözlemlenmiştir. Darwin’in bu öngörüsü zihinsel yeti ve kapasitenin evrimsel bir mekanizma olduğunu açıklamaktadır.

Psikolojinin diğer alt disiplinlerinden ayrılarak, evrimsel psikoloji dalı kurulmuş ve bu bilim dalı insan davranışlarını evrimsel bakış açısı kazandırarak açıklamaya çalışmıştır. İş birliği, sosyal dışlama, kıskançlık, saldırganlık ve kişiler arası çekim gibi bilinen psikolojik olgulara yeni ve farklı bir bakış getirmektedir. İnsan zihni ve davranışları birtakım ilkeler doğrultusunda, rastgele olmayıp, bir amaca yönelik ve kendi içinde tutarlı olduğunu açıklamaktadır. Birey davranışlarının yanında, kültür gibi daha geniş ve karmaşık olguları da evrimsel geçmişin ışığında incelemektedir.

Günümüz bilim dünyasında evrimsel psikoloji, değerini arttıran bir konuma gelmiş. Alanın kendine ait bilimsel dergileri bulunmakta, her yıl evrimsel psikologlar tarafından yazılan pek çok kitap ve makale yayınlanmakta, çeşitli ülkelerde evrimsel psikoloji lisansüstü programları yürütülmektedir. 2000’li yıllardan sonra gelişim ivmesi kazanan evrimsel psikoloji insanlığın vazgeçemeyeceği bir bilim dalı haline gelmiştir.

Hazırlayan: Ünsal Muslu